Świątynia pochodzi z XIV w. i została, podobnie jak pięć innych drewnianych kościółków południowej Małopolski (Binarowa, Blizne, Dębno, Lipnica Murowana i Sękowa) wpisana na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.

Od czasów powstania kościół w Haczowie był kilkakrotnie przebudowywany - w XVII w. jego konstrukcja wzbogaciła się o okazałą wieżę-dzwonnicę, wtedy to prawdopodobnie budowlę otoczyły także ogromne soboty, czyli niskie, wsparte na słupach i przykryte dachem podcienia.

Haczów – gotycka Pieta

Kościół w Haczowie

Kolejna przebudowa miała miejsce w roku 1784 r., kiedy przy kościele wzniesiono kaplicę Matki Bożej, w której została umieszczona otaczana kultem - gotycka Pieta z ok. 1400 roku (niestety obecnie w kościółku zobaczyć można jedynie jej kopię, ponieważ oryginał przeniesiono do nowej świątyni).

Z cudowną figurą wiąże się pewna legenda – miejscowa tradycja głosi bowiem, że święta figura "przyszła wodą" i zatrzymała się pod świątynią, której to parafianie przenieśli ją do środka. W podzięce Maria postanowiła otoczyć miejscową ludność szczególną opieką. W 1997 r. odbyła się koronacja i intronizacja Piety, a dwa razy do roku organizowany jest w Haczowie odpust ku czci Matki Bożej.

W ołtarzu głównym świątyni umieszczona jest kolejna – również gotycka - rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, najcenniejszym zabytkiem kościelnej dekoracji są jednak wspaniałe polichromie. Malowidła pochodzą z różnych okresów, a najstarsze, datowane na rok 1494, zachowały się na ścianach nawy i prezbiterium. Ukazują m.in. Mękę Pańską, zabójstwo św. Stanisława i koronację Najświętszej Marii Panny. Co ciekawe część monumentalnej, figuralnej polichromii, którą możemy oglądać na stropie zachowała się na 11 deskach odnalezionych w 1969 r. na strychu świątyni i dopiero w 2000 r. umieszczonych ponownie na swoim miejscu. Brakujące fragmenty dekoracji stropu uzupełniono malowidłami wg koncepcji Jerzego Gadomskiego.

W haczowskim kościele na uwagę zasługują także cztery barokowe ołtarze boczne, wprowadzone tutaj ponownie po konserwacji w 2000 r.

Haczów – pusto, a czasem głucho

Niestety odkąd w XX wieku w Haczowie powstała murowana świątynia (do niej to właśnie przeniesiono cudowną Pietę) w zabytkowym malowniczym kościółku, nad którym pieczę sprawuje teraz miejscowa parafia, zaprzestano odprawiać nabożeństwa.. Tak więc i zwiedzanie świątyni jest nieco utrudnione, i możliwe dopiero po uzgodnieniu z jej opiekunami.

Badania dendrologiczne

Ciekawostką związaną z kościołem w Haczowie jest fakt, że przez długi czas uchodził on za najstarszy drewniany obiekt sakralny w Polsce i datowany był na ok. 1380 rok.

Haczów - ogromne przestrzenie gontowych dachów

Zmieniło się to, kiedy powszechne stały się badania dendrologiczne. Wówczas okazało się, że kościół w Haczowie został zbudowany o wiele później niż przypuszczano, a miano najstarszego przynależy się kościołowi z Tarnowa Pałuckiego w Wielkopolsce.

Zdjęcia: Szymon Narożniak