Co prawda, poza zamkami i pałacami wpisanymi nawet na listę światowego dziedzictwa, sporo tutaj zwyczajnych ruin i rezydencji, którymi nie raczą się chwalić nawet współcześni nowobogaccy, ale jakby nie patrzeć i nie liczyć ten trezor nagromadzonych na stosunkowo małym obszarze atrakcji musi budzić wyobraźnię. Autor opisywanej publikacji nie pokusił się niestety o szczegółowe opracowanie dziejów opisywanych przez się obiektów ograniczając swoją aktywność do sporządzenia - powiedzmy to oględnie - katalogu najciekawszych jego zdaniem budowli zlokalizowanych na terenie Polski, Niemiec i Czech.

Kolejnym mankamentem publikacji jest brak ogólnej mapy opisanych miejscowości. Co prawda każdy, wyraźnie zaznaczony paginą tytułową rozdział ozdabia szkicowa, konturowa mapka, ale karty zamków i pałaców - nie ma. Oznacza to więc, że ktoś kto zechce ruszyć w teren musi zaopatrzyć się samodzielnie w plan i na nim nanieść długopisem miejscowości, które zamierza odwiedzić.

Opisom zamków w języku polskim towarzyszy niemieckie tłumaczenie, ale czeskie już nie, chociaż autor prowadzi swoich czytelników również po terenach położonych za naszą południową granicą. Tym syntetycznym, momentami nawet ascetycznym bo sprowadzonym do ledwie trzech, czterech zdań opisom, towarzyszy przebogata ikonografia. Tak, nie mam najmniejszych wątpliwości, że liczne zdjęcia Autora i współpracującego z nim Bogdana Ramsa (który nota bene opracował graficznie, złożył i złamał całe wydawnictwo) to bezsprzecznie mocny walor publikacji. Zdjęć jest w książce mnóstwo - od panoram przez szczegóły architektoniczne po wnętrza.

Najciekawsze zamki na Śląsku

Po stronie niemieckiej M. Gaworski prezentuje dziesięć zamków i pałaców, po stronie czeskiej - ponad dwadzieścia, a po polskiej, podzielonej na trzy województwa: dolnośląskie, opolskie i śląskie - aż kilkadziesiąt.

Mamy tutaj zgromadzone w jednej publikacji obiekty niezwykłe i fantastyczne. Niemieckie - Bad Muskau, Reichnbach, Gebelzig czy kameralny Kromlau, czeskie - Bruntal, Fulnek, Javorni, Kravaře i wreszcie polskie. O, tutaj to już jest takie bogactwo, że głowa boli by wybrać te, które określić można jako reprezentatywne dla opisywanego regionu.

Dla mnie najciekawsze są te budowle, położone na uboczu, nie odwiedzane zbyt często przez miłośników architektury warownej czy rezydencjonalnej. Konia z rzędem temu, kto był już w uroczym, neobarokowym, a wzniesionym przez dziesięć lat (od 1904 roku) pałacyku w Bagnie, kto zabłądził do barokowego Budzowa, odwiedził przepiękne założenie parkowo–pałacowe w Brunowie, zatrzymał się w barokowym pałacu hrabiego von Zeidlitz w Kraskowie.

Bo w takim zamku Czocha, w Krzyżowej, Kliczkowie, Książu czy w Wojanowie to był każdy. No, prawie każdy. A to tylko niektóre z licznie rozrzuconych po Dolnym Śląsku skarbów.

Marek Gaworski Śląsk bez granic Zamki trzech narodów ss. 266 Strzelce Opolskie 2010 ISBN 978-83-926883-1-0 Wydawnictwo Matiang