Na kirkucie stanął ohel, w którym na kamiennej płycie wyryto przesłanie: "Nasz Pan i nauczyciel, człowiek Boga, rabin, sprawiedliwy Elimelech Lazar Lippman w tym grobie spoczywa..." A potem, a potem zaczęły się cuda, zaczęły się dziać znowu rzeczy niepojęte. Cadyka nie było, ale przecież pojawiał się na ziemi, wracał regularnie z tamtej, podobno lepszej strony, zawsze 21 dnia miesiąca Adar.

Dlatego od chwili śmierci Elimelecha do Leżajska właśnie pielgrzymują chasydzi z całego świata. Nie ma najmniejszego znaczenia jak długą drogę trzeba przebyć, ile przeszkód pokonać, z jakimi zmierzyć się trudnościami.

Chasydzkie święto w Leżajsku

W rocznicę śmierci cadyka Elimelecha spotyka się w Leżajsku cały chasydzki świat. Stany Zjednoczone, Izrael, Austria, Czechy, Argentyna, Hiszpania, Italia, Ukraina, Niemcy.

Chasydzi - pielgrzymi Elimelecha. Leżajsk

Ulicami przemykają chasydzi w streimelach. Jedna taka, obszyta sobolowym albo lisim futrem czapka, to wydatek rzędu kilkuset dolarów. Sypie marcowa kurniawa, więc bogobojni, ale praktyczni Żydzi owinęli kapelusze plastykowymi reklamówkami.

Myk, myk, szurają po śniegu pantofle, kalosze, trzewiki. Jedni przemykają w pośpiechu w lewo, inni w prawo. Błyskają w mroku białe, bawełniane pończochy, na ulicach, w zaułkach, na placykach jest cicho, człapią tylko kroki.

Przemykający ulicami Leżajska chasydzi

Gdzie idą chasydzi? W lewo, albo w prawo. Jedni do mykwy, inni do ohelu. Ci do namiotów gospodarczych, tamci po chałę, śledzia, kubek kawy. Latają w te i we wte. Ciap, ciap mieszają błoto nogi, myk, myk, szurają po szorstkim żwirze gumowe trepy.

Leżajsk - miasteczko, którego już nie ma

Nagle podkarpackie miasto zamienia się w sztetl. W mroku wraca nieznana nam, naszemu pokoleniu, atmosfera i klimat żydowskiej osady. Jakby czas cofnął się do okresu przed holocaustem, przed europejską hekatombą narodu żydowskiego. Nie ma tego miasta, które tu kiedyś było, nie ma przodków, nie ma, a przecież znowu wychynęło z przeszłości, pojawiło się we śnie ....

Rocznica śmierci cadyka Elimelecha w Leżajsku - kontemplacja i skupienie

Jest zatem noc, egzotyka, mistyka, ten sam co dawniej blady księżyc i narastający, niepokojący, wibrujący ciemność męski, chóralny śpiew z namiotu, imitującego synagogę. Bo bożnicy w Leżajsku, przecież dzisiaj, też już nie ma.

Ale są Żydzi, którzy tu nie mieszkają, którzy nie mówią po polsku, którzy tutaj zjawili się znowu, jak co roku, by prosić cadyka Elimelecha o cud, o łaskę, o pośrednictwo. Przyjechali tutaj ze swoimi problemami, które rozpłyną się niczym mgła, jeżeli tylko Elimelech zechce, jeżeli tylko nachyli ucha na błagalne prośby.

Szabes, szabes, szbes. Leżajski szabes

Jest jutro, następny dzień, sobota, święty dzień, szabes. Znowu przetacza się przez miasto, przez sztetl ten sam rozgorączkowany tłum, znowu plątający się pozornie bez celu, bez ładu i składu chasydzi i chusyci.

Poranne modły w szabas. Leżajsk

Teraz owinięci tałesami, teraz żarliwie zawodzący modlitwy, teraz skupieni wokół swoich mistrzów odwijających zwoje Tory, wykrzykujący chórem amen!, odlatujący w kosmos, obecni, a przecież duchem i myślą odlegli od tego miejsca o tysiące mil świetlnych. Ten przejmujący śpiew, ta mistyka, ten niebywały żar.

Ajjajajajaja, aj waj, ajajaj dobiega z różnych miejsc, z zakątków, adoptowanych na potrzeby modlitwy zakamarków. Odlot religijny, świat zaczarowany.

Rocznica śmierci Elimelecha - w religijnym transie. Leżajsk

Każdy z modlących się nie zwraca uwagi na współwyznawców w wierze. Nie obchodzi go, w którym miejscu modlitwy jest owinięty tałesem sąsiad po lewej, a w którym ten po prawej stronie. Każdy ma swoje minuty, swój czas, swoje miejsce na wyłącznie swoją, prywatną rozmowę z Jahwe.

W ohelu cadyka Elimelecha

W ohelu tłum, czarny tłum tak gęsty, że nikt już nie wciśnie się do ciasnego pomieszczenia. Tłum kiwających się miarowo, zawodzących modlitwy mężczyzn. Tłum patrzących szeroko otwartymi, nic nie widzącymi oczami na kratę okrywającą płytę macewy.

Chwila kontemplacji w ohelu cadyka Elimelecha

Szabes to święto radości, dzień, w którym ortodoksyjnemu Żydowi religijna reguła zabrania wykonywać jakąkolwiek pracę. Nie wolno więc skrobnąć mailowego adresu na karteluszku, bo szabes. Kategorycznie nie wolno dotknąć biletu wizytowego, bo to przecież biznes, a biznes to praca. Nie wolno otworzyć zamkniętej na kapsel butelki piwa, bo to przecież fizyczna harówka. Szabes, szabes.

Leżajsk. Dłoń rabina Elimelecha

Szybko zapada sobotni zmrok, zrobiło się po osiemnastej i już jest po świętym dniu. Skończył się szabes. Siedzimy teraz w tłumie chasydów w ohelu i wszyscy czekamy na cud.

Wiadomo, że w tym dniu, w rocznicę śmierci cadyka Elimelecha na ziemie wraca jego dusza. Wiadomo, że w tej jednej, ulotnej, niedostrzegalnej dla niesprawiedliwych chwili wydarzy się coś niezwykłego. Stanie się cud!

W ohelu cadyka Elimelecha z Leżajska. Czekając na cud

Zatem czekamy i myślimy. Razem ze wszystkimi chasydami. Na pewno cud się dokonał. Na pewno! Na kogoś spłynęła łaska. Nie wiadomo, kto jest tym szczęśliwcem na głowie którego rabin położył dzisiaj w nocy swoją rękę. Ale tak się stało, tak było. Nie wierzycie? To przyjedźcie do Leżajska za rok, 21 dnia miesiąca Adar...