» Fragment wnętrza

Opis: Gdy w 1859 roku do uzbrojenia wprowadzono działa o gwintowanych lufach, a w 1873 roku bezdymnego prochu  Prusacy wykoncypowali sobie, że wały wokół Torunia nie stanowią już wystarczającego zabezpieczenia miasta przed atakami nieprzyjaciela. Podjęto więc decyzję o budowie potężnych fortów na jego obrzeżach, w oddaleniu od centrum o kilka kilometrów. Zaczęły więc  jak grzyby po deszczu  powstawać baterie artyleryjskie. I choć w pierwotnych założeniach chciano wybudować ich tylko 5, jako głównych warowni oraz dwa forty pośrednie  wnet zmieniono te plany, w rezultacie czego powstało aż 15 fortów głównych. Fort XI, jako pierwszy w Twierdzy Toruń, budowany był w lewobrzeżnej części Torunia  Podgórzu  w latach 1877  1881. Powstał z betonu i cegły przy obecnej ul. Poznańskiej 152 (ale nieco w głębi), na planie pięciokąta i otoczono go suchą fosą oraz ziemnym obwałowaniem. Wówczas, gdy go budowano, prochownię ukryto w bocznym wale barku (w późniejszych latach prochownie budowano już przy głównym korytarzu), a dwie komory szyjowego bloku koszarowego, przylegały do bramy (w późniejszych latach w budowanych fortach, do bramy przylegały już trzy komory). Dla Prusaków, fort ten, jako główny fort artyleryjski, był ważnym elementem Twierdzy Toruń i miał stanowić umocniony punkt oporu tej części miasta przed wrogiem; mogło się tu pomieścić ponad 800 żołnierzy i 650 artylerzystów (1/2 baterii artylerii). Podczas modernizacji w 1890 roku dodatkowo wybudowano schron pogotowia i dwie pancerne wieżyczki obserwacyjne, a 4 lata później  sklepienie nad koszarami pokryto dodatkowo metrową warstwą betonu oraz podwyższono wał ziemny, a wszystko po to, aby obiekt wytrzymał atak pociskami do 150 mm. Teren wokół warowni dobrze maskowała roślinność na stokach; w 1911 roku dodatkowo został otoczony ogrodzeniem z kolczastego drutu (jego pozostałości jeszcze do dziś tu i ówdzie można znaleźć). Na zdjęciu: Fragment wnętrza fortu.