» Jedno z pomieszczeń

Opis: Do 1922 roku nikt się nie interesował ogromnym pruskim Fortem XI na lewobrzeżu Torunia, ale gdy Wojsko Polskie przejęło ten obiekt  wykorzystywało (po wcześniejszym przeprowadzeniu niewielkiego remontu), jako kwatery dla artylerzystów na czas ich udziału w ćwiczeniach na pobliskim poligonie. W latach sześćdziesiątych XX wieku, na teren Fortu wprowadził się Polmozbyt, który miał tu swoje zaplecze magazynowe (tu i ówdzie walają się jeszcze magazynowe dokumenty tej firmy), w związku z czym część oskarpowań fortu (czoła fos i obu barków) rozebrano, a fosę w lewej części szyi  zabudowano. Taki stan panował przez wiele lat. Obecnie cały ten teren jest w prywatnych rękach, jednak jego właściciel nie robi nic, żeby zatrzymać chociażby tylko dewastację. (A może trzeba go pozbawić tej własności i przekazać tym, którzy w należyty sposób i z szacunkiem zaopiekują się tym historycznym obiektem?) Był pomysł, aby na bazie tego, co z fortu pozostało, stworzyć hotel, ale na razie nic z tego nie wyszło. Gdy Niemcy opuszczali nasz kraj w 1945 roku  zabrali ze sobą wszystkie urządzenia, jakie były na wyposażeniu fortu. Tego, czego nie zdołano zdemontować (głównie kable telefoniczne i telegraficzne)  doszczętnie zniszczyli Niemcy. Zapewne zapomnieli o 3 skrzyniach z amunicją wraz z snajperskimi karabinami. Odkopano to przypadkowo dopiero w 1999 roku. Na zdjęciu: Jedno z pomieszczeń Fortu XI.