» Wapno - nieczynna kopalnia soli

Opis: Wapno - miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski w 1299 roku. W 1349 roku ten sam zbiór dokumentów informuje nas o rycerzu Adamie z Wapna, któremu biskup Maciej Pałuka z Gołańczy oddał w dzierżawę wieś Trzemętowo. Wspomniany Adam z Wapna w latach 1358-1363 pełnił funkcje podkomorzego kaliskiego. Do 1384 roku dziesięcinę z Wapna pobierali arcybiskupi gnieźnieńscy, decyzją arcybiskupa Bodzęty herbu Szeliga w 1385 roku dziecinę przeznaczono na utrzymanie altarystów gnieźnieńskich. W 1671 roku zgodnie z zachowanym opisem dworu i wsi cała miejscowość liczyła tylko 22 mieszkańców, na przełomie XIX i XX wieku liczba ludności oscyluje w granicach 250 mieszkańców. Pod koniec XVIII wieku dziedzicem miejscowości był Józef Radzimiński. W 1840 roku właścicielem zostaje Florian Wilkoński, o którym landrat z Wągrowca donosił, że "był on uczestnikiem powstania listopadowego i ma wielu zwolenników wśród okolicznej szlachty, która jest pod jego wpływem". Florian Wilkoński Brał także udział w walkach o Kcynię podczas powstania w 1848, a jego syn Stanisław walczył w powstaniu styczniowym. Wilkoński zainicjował działalność górniczą w Wapnie od 1828 roku zaczął wydobywać na większą skale gips, zalegający tuż pod powierzchnią ziemi. W Połowie XIX wieku, podczas niefachowego rozkopania mogił obłożonych głazami znaleziono w Wapnie: gliniane popielnice, małe złote naczynia, pierścień, ogniwa złotego łańcucha, wisiorki i przedmioty szklane. Najciekawsze były cztery złote medaliony pochodzenia skandynawskiego, przedstawiające bogów, słonce i zwierzęta. Ten cenny depozyt datowano na przełom V i VI wieku. Ostatnimi polskimi właścicielami wsi byli Moszczeńscy. W 1869 roku w czasie badań geologicznych natrafiono na głębokości 36 m na solankę, dwa lata później nawiercono pokład soli kamiennej na poziomie 160 m. Moszczeńscy sprzedali Wapno zakładom "Soda-Werke Montwy", które wybudowały na miejscu przetwórnie gipsu, działającą do 1931 roku. Równocześnie prowadzono dalsze odwierty, na podstawie, których rozpoczęto w 1911 r. budowę kopalni soli. Pierwszą sól uzyskano w 1917 r., a w 1930 produkcja wynosiła już 101 tys. ton. W następnych latach kopalnia, której właścicielem był koncern belgijski "Zakłady Solvay w Polsce" była zmuszona do ograniczenia wydobycia do poziomu 60 tys. ton. Powodem był brak zleceń ze strony polskiego monopolu solnego. Liczba zatrudnionych w kopalni spadła z 340 na 265 osób. Aby uniknąć bezrobocia pracowano wtedy tylko przez trzy dni w tygodniu. W okresie powojennym kopalnię szybko uruchomiono i znacznie rozbudowano, w 1976 wydobycie roczne osiągnęło poziom ponad 500 tys. ton. Następny rok okazał się tragiczny, kopalnia przestała istnieć zalana przez wody podziemne. W następstwie tej katastrofy wiele budynków mieszkalnych i gospodarczych na terenie Wapna zostało zniszczonych. Znaczny odsetek ludności tego osiedla górniczego został przesiedlony do okolicznych aglomeracji miejskich.