» Opustoszały

Opis: W tym wielkim kompleksie wojskowym, jakim był Fort Jakuba w Toruniu, znajdowały się obiekty różnego przeznaczenia, m.in. magazyn prochu, schron amunicyjny, odlewnia dział, zaplecze garnizonu, rodzinny dom dla kadry zawodowej... W latach dwudziestych XX wieku zniwelowano większość wałów wokół fortu, zasypano fosy, rozebrano ceglane budowle na placu broni oraz inne elementy murowane  nie ruszano tylko koszarowego bloku. Przypuszcza się, że wiele fragmentów fortu do dziś znajduje się jeszcze pod ziemią, bo firma, która miała rozebrać wszystkie elementy murowane i wywieźć gruz, po prostu zburzyła je, a gruz zasypała ziemią. I to było powodem konfliktu między Zarządem Miasta a firmą rozbiórkową. A gdy w połowie następnej dekady budowano ul. Traugutta  nową trasę komunikacyjną wzdłuż koryta Wisły, rozpoczynającą się od mostu kolejowego im. inż Ernesta Malinowskiego i biegnącą w kierunku wschodnim  ziemne umocnienia fortu zostały mocno przekształcone. Dobrze jest wiedzieć, że na przedpolu Fortu Jakuba, w zachodniej części miasta, w sąsiedztwie cmentarza św. Jakuba, w momencie budowania fortu, na jego stoku bojowym urządzono park, powszechnie nazywany glazją (dziś jest to Park Waryńskiego). Stanowi obecnie część tzw. pasa parkowego, okalającego Zespół Staromiejski, ale dużo nie brakowało, aby park ten został zlikwidowany, gdyż właśnie w jego pobliżu początkowo planowano wybudowanie nowej przeprawy drogowej przez Wisłę (w miejscu parku miała przebiegać trasa dojazdowa na planowany, nowy most przez Wisłę). Na szczęście w porę się zreflektowano i tę niezwykle ważną inwestycję dla Torunia, oddaną do użytku w grudniu 2013 r., usytuowano w innym miejscu, bardziej przesuwając jej lokalizację na wschód i oddalając się tym samym od centrum miasta. Na początku lat pięćdziesiątych XX wieku, Wojsko Polskie opuściło całkowicie Fort Jakuba, a w redicie zamieszkało kilkadziesiąt rodzin, które jednak nie dbały o stan obiektu. Nie remontowany przez dziesięciolecia (ostatni większy remont przeprowadzono w 1978 r.), nieuchronnie niszczał. Ale chociaż koszary są dziś w katastrofalnym stanie (ubikacje na korytarzach, wszechobecna wilgoć, brud i... szczury)  to i tak są prawdziwą perełką wśród toruńskich fortyfikacji. Nie tylko sam obiekt, ale i teren wokół, wpisany został na listę zabytków, a w związku z tym, obwarowany jest różnymi uwarunkowaniami konserwatorskimi, dlatego nie będzie łatwo znaleźć chętnego na jego kupno przez (powiedzmy sobie szczerze) bogatego inwestora. Żeby kogoś takiego pozyskać, trzeba było najpierw wykwaterować mieszkańców. Dziś fort jest całkowicie opróżniony z lokatorów i zamknięty  nie ma więc możliwości wejścia do środka. Władze Torunia usilne poszukują jednak takiego przedsiębiorcy, który z tego zaniedbanego Belwederu (tak powszechnie określa się tę reditę), uczyniłby coś naprawdę pięknego i użytecznego publicznie. Może po kapitalnym remoncie uda się komuś zaadoptować obiekt na hotel lub hostel, a może na cele targowo-wystawiennicze albo na działalność kulturalną, względnie handlową czy magazynową? Nowy właściciel obiektu (jeśli w ogóle taki się pojawi) nie będzie mógł jednak dokonywać tu żadnej przebudowy, rozbudowy, ani wyburzeń; będzie musiał zachować historyczny kształt nie tylko samego fortu, ale i murów fortecznych oraz fosy, dziedzińca, nasypu ziemnego i ukształtowania terenu wraz z zadrzewieniem.