» Wrocieryż - kościół pw.św.Marcina

Opis: Początki miejscowości sięgają XIII wieku, gdy w 1239 roku Sando syn Dobiesława nadaje tą wieś klasztorowi mogilskiemu wraz z jeziorem Dobrowoda. Jezioro to musiało być duże skoro wymienia się je w dokumentach oddzielnie. Mieszkańcy wsi zobowiązani byli do licznych posług na rzecz klasztoru. . Kiedyś wieś ta nazywała się też " Vrocisir", "Wrociżyrz" lub "Wrocirzyrz". Obecna nazwa pierwszy raz wymieniona został w roku 1787. Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego imienia Wrocisław poprzez dodanie końcówki -ryż. W 1326 roku we Wrocieryżu istniał już kościół i parafia. Pierwszy wybudowany tu kościół stał do 1448 roku. W 1422 roku wieś staje się własnością biskupstwa lubuskiego. W połowie XV wieku został wybudowano nowy kościół z modrzewiowego drzewa. Ten kościół był zapewne bardzo solidnie wybudowany, skoro stał we wsi do 1801 roku. Jan Długosz zostawił szczegółowy opis wsi z połowy XV wieku. Było we wsi 12 łanów kmiecych. Każdy z kmieci dawał na rzecz biskupa rocznie po 1 i pół grzywnie podatku. Dodatkowo po 30 jaj, 2 koguty i 2 sery. Wieś była dość duża, istniała też w niej dwie karczmy i młyn. W 1494 roku biskup lubuski sprzedaje wieś zakonowi bożogrobowców z Miechowa za 600 grzywien. W 1579 roku wieś należy do zakonu z Miechowa. W XVI wieku parafia Wrocieryż obejmowała: Wrocieryż, Jelczę Małą i Wielką, Sędowice, Tur, Pawłowice Spis poborowy z tamtych lat mówi o dziesięciu łanach kmiecych, oznaczało to że mieszkało we wsi około 10 rodzin kmiecych, mieszkało też we wsi 2 rodziny zagrodników z ziemią oraz trzech bez ziemi. Dodatkowo mieszkało w tym czasie 7 rodzin komorników. Istniejące we wsi jezioro o nazwie Dobrowoda, zanikło w XVI wieku w wyniku prac melioracyjnych Barbary Kołkowej. W końcu XVII wieku dzierżawcą Wrocieryża była rodzina Brzechwów. W 1695 roku organistą był Jan Szczygielski. Mieszkańcami wsi byli między innymi Zofia Ruska i Jakub Boksa. Na początku XVII wieku pojawił się w parafii cudowny obraz. W 1774 roku umieszczono go w nowym ołtarzu kościelnym. Niedługo później 14 V 1774 roku, podczas burzy piorun uderzywszy w kościół spowodował uszkodzenie obrazu. Nie wiadomo w jakich okolicznościach wieś przestaje być własnością zakonu bożogrobowców, stało się to w końcu XVIII wieku. Już w 1785 roku Joachim Gint-Dziewałtowski herbu Trąba szambelan królewski staje się właścicielem dóbr Wrocieryż. Jego syn Jan miecznik lubaczowski i szambelan królewski przejął majątek Wrocieryż. Ród ten wywodził się z Litwy. Z kolei jego syn Alojzy urodził się właśnie tu w 1813 roku. Był on kolejnym właścicielem tych dóbr. Jego następcą był Stanisław Gabriel Gint-Dziewałtowski urodzony we Wrocieryżu w 1837 roku. W 1827 roku we wsi naliczono 30 domów i 260 mieszkańców. Folwark Wrocieryż i pobliski folwark Jelcza Wielka stanowiły dobra Wrocieryż. Wieś doznała licznych klęsk w swojej historii. Miejscowy kościół modrzewiowy został zniszczony podczas powstania kościuszkowskiego. Nowy kościół wybudowany w 1801 roku został częściowo zniszczony podczas pożaru w 1810 roku. Przy kościele istniał szpital dla ubogich starców. W 1917 roku dnia spaliła się plebania. W końcu XIX wieku istniał tu folwark szlachecki. We wsi był młyn wodny.