» Piękny grobowiec

Opis: Ten piękny grobowiec (na zdjęciu) zbudowany został w 1879 r. na starym cmentarzu w Chełmży; stoi na prawo od głównego wejścia na tę nekropolię z pierwszej połowy XIX wieku, która powstała na terenie średniowiecznego kościoła św. Jerzego wraz ze szpitalem dla trędowatych, zamienionym potem na przytułek, ale w 1827 r. wszystko zostało rozebrane. Widoczny na zdjęciu okazały i pięknie zdobiony grobowiec  to mauzoleum rodziny Zawiszów herbu Sulima. W ołowianych trumnach spoczywają tu potomkowie Szczanieckich z pobliskiej Nawry oraz Zawiszów Czarnych z Warszewic, gdzie znajduje się ich rodzinny pałac, który w 1939 r. zajęli Niemcy wywożąc za granicę rodzinne pamiątki. W 1950 r. Kuratorium Oświaty utworzyło w pałacu Szkołę Podstawową; znalazło się tu też kilka mieszkań. Teraz planuje się przeprowadzenie kapitalnego remontu i rewitalizacji obiektu, a gdy tylko gmina pozyska wolne lokale mieszkalne  lokatorzy opuszczą pałac, a w ich miejsce powstanie muzeum poświęcone Zawiszom; szkoła jednak natomiast pozostanie. Postać Alfreda Czarnego Zawiszy dla regionu kujawsko-pomorskiego jest wielce znacząca. Był on bowiem prekursorem hodowli owiec w powiecie toruńskim i jako pierwszy stosował odwadnianie pól na swoim terenie. Miał też duże zasługi na rzecz Polski i Polaków, współpracując w czasach germanizacji z okolicznymi ziemianami i wspólnie z nimi tworzył biblioteki parafialne i czytelnie ludowe.