» Gniazdo Grzymalitów, Pałac, Stadnina Koni

Opis: Iwno - na zdjęciu neorenesansowy pałac wzniesiony w połowie XIX wieku dla Józefa Mielżyńskiego, prawdopodobnie według projektu jego kuzyna Seweryna Mielżyńskiego. W bryle pałacu dominuje wielka sala balowa, połączona korytarzami z bocznymi pawilonami. Z Iwnem związana jest historia rodu Grzymalitów, którzy w drugiej połowie XIV wieku odgrywali kluczową role w Wielkopolsce. Pierwszym był Jarosław z Iwna, który swój ród wprowadził w czasach Kazimierza Wielkiego na arenę polityczną. W czasie krzyżackiej rejzy 1331 roku, Jarosław walczył pod Pyzdrami i następnie ścigał oddziały wroga idące na Gniezno. W 1335 roku Kazimierz Wielki powierzył mu prowadzenie rokowań w sprawie sojuszu z Wittelsbachami, w 1339 zeznaje jako świadek w procesie polsko - krzyżackim. Zwieńczeniem jego starań jest otrzymany w 1340 roku urząd wojewody poznańskiego. Syn Jarosława, Domarat z Iwna zręcznie kierował polityką swojego rodu, który w czasach panowania Ludwika Węgierskiego zdobył supremacje w Wielkopolsce. W 1373 roku bierze udział w poselstwie do kurii papieskiej w Awinionie. Zagorzały zwolennik Andegawenów, zdobywa zaufanie regentki Elżbiety Łokietkówny, broniąc Węgrów w czasie rozruchów w 1376 roku. W 1377 roku uzyskał od Elżbiety urząd starosty generalnego Wielkopolski, dający mu dużą władze w dzielnicy. Domarat obsadza większość urzędów w Wielkopolsce swoimi rodowcami. Doprowadza to do stanu wzburzenia inne rody wielkopolskie, nasila się opozycja przeciwko staroście, która staje się też opozycją antywęgierską. Po śmierci Ludwika Węgierskiego dochodzi do otwartej wojny, osią sporu jest niechęć do Grzymalitów oraz inne zapatrywania opozycji na sukcesje po Ludwiku. Głównymi przeciwnikami Domarata są Nałęcze, stąd wojna Grzymalitów z Nałęczami. Do największego starcia w otwartym polu dochodzi 15 lutego 1383 roku pod Szamotułami. W bitwie bierze udział około 700 pocztów rycerskich i 1000 piechoty. Początkowo zwycięstwo odnoszą przeciwnicy Domarata, jednak przybycie na pole bitwy innego Grzymality, Wierzbięty ze Smogulca wraz z posiłkami (100 pocztów rycerskich, 500 piechoty) daje ostatecznie zwycięstwo Grzymalitom. Pomimo chwilowych zawieszeń broni, wojna domowa w Wielkopolsce ciągnie się do 1386 roku. Względny spokój zapanował dopiero po przybyciu Jadwigi i Jagiełły z poważnymi siłami rycerstwa małopolskiego. Z rozkazu nowego króla rozebrano wtedy wiele prywatnych warowni. W czasie tej wyniszczającej wojny zniszczono w całości lub częściowo Kłecko, Gniezno, Żnin, Kiszkowo, Wronki, Szamotuły, Buk, Łekno i Grodzisk. Domarat z Iwna umiera w 1399 lub 1400 roku, odsunięty już dawno od najważniejszych urzędów w dzielnicy. Grzymalici tracą znaczenie polityczne w XV wieku, ostatnim możnym przedstawicielem tego rodu jest Jarosław z Iwna zmarły w 1423 roku, bratanek znanego nam Domarata. Na przełomie stuleci przebywał w Hiszpanii, gdzie wsławił się w bojach z Saracenami. Latem 1406 roku otrzymał urząd chorążego poznańskiego. Przed wielką wojną z Krzyżakami posłował na dwór angielski. W 1415 otrzymał wysoki i intratny urząd podkomorzego kaliskiego - był też już wówczas starostą nakielskim. W XV stuleciu Iwno przechodzi w ręce Tomickich, następnie Iwińskich. W XVII wieku Iwno należało do Cieleckich i Ponińskich, w XVIII wieku do Krzyckich. Wreszcie w XIX wieku właścicielami zostaje rodzina Mielżyńskich, która wzniosła przedstawiony na zdjęciu pałac. W 1901 roku hrabia Ignacy Mielżyński zapoczątkował w Iwnie profesjonalną hodowle koni. Początkowo stadnina specjalizowała się w hodowli koni półkrwi. Hodowlę koni pełnej krwi angielskiej rozpoczęto w 1916 roku, kiedy sprowadzono z Belgii 16 klaczy tej rasy. W 1926 roku majątek liczył 1929 hektarów. W majątku działała własna gorzelnia, olejarnia, elektrownia, mleczarnia oraz cegielnia. Po wojnie, już w 1946 roku utworzono na bazie byłego majątku Państwową Stadninę Koni. W 1974 roku zrealizowano w Iwnie większość zdjęć do bardzo popularnego serialu "Karino".