» Historia Ratusza Nowomiejskiego

Opis: Przy prostokątnym układzie ulic dawnego Nowego Miasta Torunia, głównym akcentem w centralnie położonym Rynku, był Ratusz (na zdjęciu) zbudowany w drugiej połowie XIV wieku na planie prostokąta  ówczesna siedziba samorządu mieszczańskiego. Jego bryłę przykrywał olbrzymi, ustawiony pod kątem ostrym dach dwuspadowy, opierający się na ścianach parteru, gdzie mieściły się wysokie sale. Schemat salowego wystroju wnętrza gmachu był w owych czasach ogólnie przyjęty, szczególnie na północnych ziemiach zachodnich. Zwłaszcza boki dachu owego Ratusza zasłonięto ścianami o siedmioschodkowym wzorcu gotyckim. Ornamentację stanowiły ślepe okna, czyli blendy, i to w nie wkomponowano mniejsze okna ułożone rytmicznie. W 1568 roku szczyt frontowy zaopatrzono czworoboczną wieżyczką zakończoną wysokim hełmem, przy której wznoszeniu wzorowano się na starej wieży toruńskiego Ratusza Staromiejskiego, który był znacznie okazalszy. Nic dziwnego, przecież gmina Nowego Miasta była znacznie uboższa niż gmina Starego Miasta. Po upadku władzy krzyżackiej, gdy Stare i Nowe Miasto stały się wspólnym organizmem  jednym Toruniem, Ratusz Nowomiejski stracił dotychczasowe swe znaczenie na rzecz okazalszego i wspanialszego Ratusza Staromiejskiego. Toteż w 1668 roku Ratusz Nowomiejski przeznaczony został na zbór protestancki; przetrwał do początku XIX wieku, ale w 1818 roku został zburzony, a na jego miejscu zbudowano klasycystyczny (neoromański) murowany kościół ewangelicki, który z czasem przekształcono w cerkiew prawosławną. 13 lat po II wojnie światowej, w czasach PRL-u budowla ta stała się magazynem. Obecnie (po kapitalnym remoncie) mieści się tu Fundacja TUMULT.