» Fabryka kotłów

Opis: Przy ul. Grudziądzkiej w Toruniu, w 1856 r. uruchomiona została Fabryka Maszyn i Kotłów, Odlewnia Żelaza i Stali, której właścicielami byli: August Born i Ernest Schütze. Początkowo wykonywano w niej narzędzia i maszyny rolnicze, przestawiając z czasem produkcję na kotły parowe, koparki, lokomobile i odlewy żeliwne. W czasie II wojny światowej realizowano zamówienia na produkcję bomb, granatów, łodzi desantowych oraz części do min morskich; przy tej produkcji zatrudnionych było nawet około 900 osób. Po 1945 r. zakład został upaństwowiony i funkcjonował przez dłuższy czas pod nazwą Fabryka Maszyn Budowlanych "Bumar". W 1997 r. cały kompleks zabudowań fabrycznych wpisany został do rejestru zabytków. Obecnie we wszystkich halach i byłych biurach są albo biura różnych firm nie związanych ze sobą w żaden sposób, albo punkty sprzedaży począwszy od artykułów spożywczych, przez lekarstwa na receptę, a kończąc na wyrobach technicznych. Więcej na temat tej fabryki można dowiedzieć się z artykułu pt. U Borna  w pierwszej fabryce w Toruniu, jaki opublikowałem w ekskluzywnym czasopiśmie krajoznawczo-turystycznym POZNAJ SWÓJ KRAJ (nr 5/2016). Polecam tę lekturę. Na zdjęciu: Jedna z hal, w której była m.in. piaskarnia (piaskiem oczyszczano metalowe elementy z wszelakiego brudu i rdzy przed malowaniem lub lakierowanie).