» Czas celtów i rzymian

Opis: W ostatnich stuleciach starożytności, Wisła w okolicach Torunia stanowiła granicę pomiędzy odmiennymi kulturami archeologicznymi, a i zapewne między odrębnymi plemionami także. Na ziemi chełmińskiej i na Pomorzu, w dwóch ostatnich wiekach p.n.e., wyróżnia się kulturę oksywską, która na przełomie er przekształciła się w kulturę wielbarską (na tym obszarze istniała do IV w.n.e.). W tym samym czasie, dalej na południe od linii Noteci i po drugiej stronie Wisły oraz na południe i południowy wschód od ziemi chełmińskiej, rozciągały się terytoria plemion, których kulturę archeolodzy nazywają kulturą przeworską. Okres od IV do początków VI w.n.e. charakteryzował się, tylko nikłymi śladami działalności człowieka, szczególnie na ziemi chełmińskiej. Osadnictwo w Toruniu i okolicach w ostatnich wiekach starożytności tworzyło bardzo gęstą sieć i to ona stanowiła o sile i prężności tamtych społeczności. A świat lokalnych społeczności najlepiej obrazuje kompleks osadniczy z pierwszych dwóch wieków n.e. w Rogowie, w gminie Lubicz koło Torunia. Odkryto tu rozległy ośrodek metalurgiczny; ludzie trudnili się tu przede wszystkim wytopem żelaza. Pozostawili po sobie około pół tysiąca pieców służących do wytopu tego surowca. W bezpośrednim sąsiedztwie swoich hut założyli osadę i to w niej zamieszkiwali wraz ze swoimi rodzinami; w pobliżu osady (zaledwie o kilkadziesiąt metrów) mieli swój cmentarz. Gotowe żelazo wymieniali na różne przedmioty, jak chociażby na ozdobne fibule, które służyły do spinania szat, czy szklane paciorki, bogate pasy, względnie amulety i rzymskie monety. Na granicy Torunia z Przysiekiem odkryto osadę i być może była jedynym punkt wymiany tych dóbr, które pochodziły z odległych krain, m.in. ażurowy grzebień z żelaza (centrum ich wytwarzania i dystrybucji mieściło się na wyspach duńskich  Fionii i Zelandii), czy delikatna bransoleta ze szkła, wykonana zapewne w jednym z ośrodków celtyckich w Bawarii. Te unikatowe w skali Polski przedmioty odnaleziono bowiem tym łatwiej, bowiem w tym miejscu właśnie przebiegał tzw. bursztynowy szklak. Na zdjęciu: Gablota poświęcona czasom Celtów i Rzymian z okresu II wieku p.n.e. i początku VI wieku n.e.