» Rajsko - późnogotycki kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła (fragment sklepienia)

Rajsko - wieś położona na jednym z najwyższych wzniesień gminy Marchwacz (177,2 m n.p.m.), licząca około 400 mieszkańców. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od słowa "raja" oznaczającego bagna.

We wczesnym średniowieczu Rajsko należało do arcybiskupów gnieźnieńskich. Prawdopodobnie w XIII w. wieś stała się własnością szlachecką - gniazdem rodziny Rajskich herbu Korab. Jeszcze na początku XVI w. właścicielami wsi byli Rajscy, później Janikowscy, Kobierzyccy, Mańkowscy i Lubońscy.

W XVIII w. na północnym zboczu wzniesienia ok. 300 m od kościoła (przy drodze do Pietrzykowa) znajdował się dwór obronny. W 1987 r. badali ten obiekt archeolodzy. Stwierdzili, że dwór był budowany prawdopodobnie w technice szachulcowej (tzw. pruski mur). W budynku było osiem pomieszczeń, obok znajdowała się gorzelnia. Dziedziniec był wyłożony kamieniami. Dwór ten prawdopodobnie spłonął w XVIII wieki i dziś zobaczymy w tym miejscu tylko kępę drzew i krzewów.