» Kościół p.w. św. Bartłomieja. Unisław

Opis: Kościół w Unisławiu został wybudowany przez Zakon Krzyżacki pod koniec XIII w. Wtedy to także założono tutaj parafię. Po raz pierwszy w dokumentach średniowiecznych kościół ten pojawił się dopiero w roku 1445, kiedy to znalazł się on wśród innych obiektów biskupstwa chełmińskiego wymienionych w planie tzw. synodu laickiego (wizytacji). Po wypędzeniu Zakonu z ziemi chełmińskiej, co nastąpiło w 1466 r. unisławski kościół wraz z wsią znalazł się w rękach kapituły chełmińskiej, a na początku XVI w. stanowił część dóbr biskupstwa chełmińskiego zorganizowanych w tzw. klucz starogrodzki. W 1647 r. świątynia w Unisławiu miała już swojego patrona - był nim ś. w. Bartłomiej, dokładnej jednak daty otrzymania przez kościół wezwania, nie znamy. W czasie wojen szwedzkich opisywany obiekt najprawdopodobniej został częściowo zniszczony, gdyż w 1728 r. nastąpiła jego ponowna konsekracja, której dokonał bp Feliks I. Kretkowski. W XVI-XVII w. przy kościele istniał szpital dla ubogich, gwarantujący pomoc pięciu osobom. W tym samym czasie przy kościele stwierdzić można dowodnie istnienie szkółki parafialnej. Kościół był wielokrotnie remontowany i odnawiany, zarówno w czasach przynależności do państwa polskiego jak i podczas okresu zaborów, kiedy to znalazł się w zaborze pruskim (1751r.,1785r., 1841 r.). W latach 1903-1904 budynek kościoła został gruntownie przebudowany w stylu neogotyckim. Dawne prezbiterium zostało zamienione na kruchtę wejściową z chórem, dodana została część zachodnia z transeptem, prezbiterium i wieżą. Kościół został przeorientowany. Nowa część wykonana została z cegły w stylu gotyckim. Druga wojna światowa a szczególnie działania frontowe roku 1945, również pozostawiły po sobie liczne ślady na ścianach, dachu i stropie świątyni (widoczne dziury po pociskach). W latach 1950-51 dokonano remontu ołtarza. Kilka lat później (1957-1958 r.) przeprowadzono generalny remont całego wnętrza. Lata osiemdziesiąte przyniosły wymianę dachówki oraz montaż krat okiennych (1984 r.). W 1989 r. dokonano generalnego remontu prezbiterium.