» Kopuły

Opis: Gdy do wojennej sztuki wprowadzano nowe uzbrojenie, powodowało to natychmiastową modernizację fortu, aby przystosować obiekt do nowych wyzwań militarnych. W związku z tym, Fort I, jaki powstał w Toruniu w latach 1888  1892, zbudowany został na planie trapezu, kilkakrotnie był później modernizowany, m.in. w 1905 roku  wówczas zamontowano w nim baterię dział szybkostrzelnych; była to pierwsza tego typu bateria w tym mieście. Natomiast w 1911 roku zdecydowano postawić wokół fortu ogrodzenie z kolczastego drutu. Ogrodzenie to, a raczej jego resztki, dobrze pamiętam; istniało jeszcze ponad 30 lat temu, gdy przeprowadziłem się do bloków na pobliskie osiedle. Spacerując wówczas z synem po tym zalesionym terenie, oboje fascynowaliśmy się bunkrami, na jakie tu natrafialiśmy, a do niektórych można było nawet wejść. Oboje też wdrapywaliśmy się na ogromną górę, porośniętą gęsto krzakami i drzewami, wewnątrz której był opisywany fort, jednak niedostępny dla zwykłych śmiertelników, jakimi wówczas oboje byliśmy. Na tej górze również były bunkry, ale drzwi do nich zamykane od wewnątrz, uniemożliwiały wejście do środka. Kopuły (na zdjęciu), które z ziemi wystawały, robiły na nas największe wrażenie; zwłaszcza syn, który miał wtedy 5 lat, był nimi niezwykle zafascynowany. Czy więc mogą kogoś dziwić nasze wyprawy na bunkry w kolejnych miesiącach i latach? Kopuły wykonane z grubego żelaza, jako naziemne elementy, przykrywały strzelnicze wieże. Każda o średnicy 4,5 m, miała prawie 9 m wysokości i była wyposażona zarówno w windę, którą transportowano amunicję na stanowiska, jak i w urządzenia naprowadzające oraz system hydrauliczny, który  gdy wymagała tego okoliczność  unosił kopułę. Haubice, jakie były na wyposażeniu wież, wspomagały kazamatowe stanowiska na przeciwskarpie; prawdopodobnie wyposażone były w 8 działek rewolwerowych, których zadaniem była obrona suchej fosy. Fort posiadał także cztery stanowiska obserwacyjne  po dwa dla artylerii i piechoty.