» Klasztor i kościół pobenedyktyński w Mogilnie

Opis: Klasztor i kościół pobenedyktyński, fundowany nie przez Bolesława Śmiałego w 1065 roku, jak do niedawna uważano, ale prawdopodobnie przez Kazimierza Odnowiciela (dokument fundacyjny Śmiałego okazał się falsyfikatem). Mnisi przybyli do Mogilna z Bawarii. Kościół zbudowany w połowie XI wieku, wielokrotnie przebudowywany (m.in. XIII, sklepienia XV-XVI, koniec XVIII wieku). Z kościoła romańskiego zachowane mury prezbiterium wraz z apsydą, części murów bocznych, dwa filary oraz krypta zachodnia, przekryta sklepieniem krzyżowym wspartym na jednym filarze. Krypta ta ma charakter relikwiarzowy, posiada wnękę na relikwiarz, mimo niezaistnienia w Mogilnie żadnego kultu relikwii wczesnośredniowiecznych. Stanowi to zagadkę historyczną dotyczącą założeń fundacyjnych pierwszego benedyktyńskiego klasztoru. Z okresu późnogotyckiego pochodzą sklepienia naw, w tym kryształowe w nawach bocznych. Dwuwieżowa fasada zachodnia uzyskała w końcu XVIII wieku charakter późnobarokowy. Wyposażenie wnętrza głównie rokokowe. Budynek klasztorny, przylegający do kościoła od południa pochodzi częściowo z okresu gotyku i został przebudowany w XVIII wieku. Składa się z trzech skrzydeł otaczających wirydarz. Na dziedzińcu klasztoru benedyktynów studnia z XI wieku - najstarsza w Polsce.