» Kościół pobernardyński NMP

Opis: W 1652 roku Jan Albrecht Smogulecki, właściciel Gołańczy ufundował w mieście kościół pod wezwaniem NMP, z zamiarem jego rozbudowania i przekazania zakonowi bernardynów. Z bliżej niewiadomych przyczyn nie zrealizował swojego planu przed swoją śmiercią. Pierwotny zamiar ojca zrealizował jego syn, Marcin Smogulecki (starosta nakielski), 5 maja 1701 roku Bernardyni objęli kościół i rozpoczęto rozbudowę już istniejącej świątyni oraz budowę od podstaw zabudowań klasztornych. Inwestycje zakończono w 1736 roku, w klasztorze przebywało przeciętnie 12-14 zakonników. W 1827 władze pruskie przeprowadziły sekularyzacje klasztoru. Po opuszczeniu klasztoru przez zakonników doszło do konfliktu związanego z przejęciem świątyni pomiędzy miejscowymi katolikami i ewangelikami. Ostatecznie decyzją króla pruskiego Fryderyka Wilhelma kościół i zabudowania klasztorne przyznane zostały gminie ewangelickiej, katolicy zyskali tylko prawo na wspólne użytkowanie świątyni do czasu wyremontowania kościoła parafialnego. W okresie międzywojennym oraz w czasie II wojny światowej w kościele nadal znajdował się zbór ewangelicki. Świątynie przywrócono katolikom w 1945 roku.