» Dukla - pomnik nagrobny Amalii Mniszech

Opis: Amalia Mniszech, córka potężnego, żeby nie powiedzieć wszechmocnego, doradcy i ministra króla Augusta III Henryka Brühla żyła krótko bo tylko trzydzieści sześć lat. Ale tego co dokonała, w jakich aferach brała udział, ile namotała intryg wystarczyłoby na kilka conajmniej, nie tylko szlacheckich, zresztą żywotów.... Dość powiedzieć, że Biała Dama z Dukli nie tylko znała conajmniej pięć języków obcych, ale w każdym miała coś do powiedzenia ! A swoje najmłodsze lata spędziła aktywnie na królewskich dworach w Dreźnie, Paryżu i Wiedniu. Wcale nie była tam cichą panienką z fraucymeru, przeciwnie, całkiem przeciwnie. Co wyczyniała poczytać można w diariuszach i sztambuchach. Zapewniam, że jest to lektura raczej dla grzesznych panienek. Gdy zmarł król August III Sas, Amalia  już jako marszałkowa, bo wcześniej zdołała szczęśliwie poślubić rozkochanego urodzie młodej damy Jerzego Augusta Mniszcha, nadwornego marszałka koronnego, opuściła ( aczkolwiek niechętnie) miłą sercu Saksonię i zjawiła się najpierw w Warszawie, a później w Dukli. Przywykła do miłosnych afer, przekonana o potędze podstępu i prowokacji doprowadziła do niebywałych nad Wisłą i Wisłokiem intryg. Diabli wiedzą czy słusznie, ale przecież przypisano jej inspirację kilkudziesięciu mniejszych i większych sprawek, w tym nieudanego, przeprowadzonego gdzieś w okolicach Dukli, zamachu na pierwszą żonę młodziutkiego, bo siemnastoletniego zaledwie Szczęsnego Potockiego, Gertrudę z Komorowskich. Mniszchowie i Potoccy wymyślili bowiem, że Szczęsny Potocki będzie idealnym mężem dla dziewiętnastoletniej córki Amalii  Józefiny. A dwie połączoine przez mariaż fortuny nabiorą znaczenia o randze nie tylke polskiej co europejskiej. Początkowo ambitne plany spaliły na panewce, ale z czasem zostały zrealizowane. Józefina została przecież żoną magnata, ale stało się to nie za życia, ale prawie dwa lata po śmierci Amalii, gdy przmierzany na męża Szczęsny Potocki został wdowcem. Amalia Mniszech rozstała się z tym światem w 1772 roku. Rodzina okrzyknęła, że zgon spowodowała nieuleczalna w tamtych latach gruźlica. Ludzie z dworskich kęgów wiedzieli jednak swoje i jak Polska szeroka i długa, ze zgrozą szeptali po kątach, że na tamten świat Biała Dama wyprawiła się po zażyciu skutecznej trucizny.....